In de waaier van al mijn voorouders komen ook enkele predikanten uit de eerste periode na de Reformatie voor: Johannes Livini, Henricus Swalmius, Arnoldus Swalmius en Willem Fabius. Over hen wil ik kort wat vertellen, maar eerst kijken we wat de Reformatie (1) inhoudt.

 

DE REFORMATIE.

 

In het begin van de 16e eeuw stonden verschillende personen op, zoals Maarten Luther en Johannes Calvijn, die ageerden tegen de mistoestanden van de Katholieke Kerk. Zij wilden het geloof en de kerk hervormen. Zij wilden geen nieuwe kerk stichten, maar de Katholieke Kerk juist verbeteren. De naam "Reformatie" , afkomstig van het Latijnse "reformatio", betekent ook "verbetering".

Er kwam een kerkscheuring door de starre houding van de Katholieke Kerk en hun praktijken, zoals de kerkelijke ban (de uitsluiting van ketters).

Als oorzaken van de Reformatie zijn verschillende zaken aan te wijzen:

   0 De misstanden in de Rooms-Katholieke Kerk: de

       macht van de geestelijkheid, de verdeling

       van onderlinge baantjes, de seksuele uit-

       spattingen van de  geestelijkheid, de aflaathandel

      (door het verdienen van een aflaat kon je je

      zonden  afkopen).

Afb. 1: De Dominicaner monnik Maarten Luther

Afb. 2: De 95 stellingen van Maarten Luther.

   0 Het vrije denken en het opkomende humanisme (Desiderius

       Erasmus).

   0 De uitvinding van de boekdrukkunst zodat de reformatorische

       ideeën zich snel konden verspreiden over Europa. Het drukken

       van de Bijbel.

  0 De Pest. De Kerk kon de pest niet stoppen, maar hielp ook geen

      slachtoffers. Velen sloegen zelfs op de vlucht.

  0 Er waren hiervoor al verschillende hervormende stromingen

      geweest, zoals de armoedebewegingen van de Dominicanen en

      Franciscanen, de mystieke bewegingen, de Moderne Devotie van

      Geert Grote, enz.

De uiteindelijk Reformatie begon met de Dominicaner monnik Maarten Luther, die in 1517 zijn 95 stellingen in de openbaarheid bracht.

Afb. 3: Calvijn (volgens Hans Holbijn de Jonge)

Johannes Calvijn kreeg vooral in de Nederlanden voet aan de grond. De belangrijkste kritiek van hervormers, zoals Luther, Calvijn en Zwingli was gericht op de onfeilbaarheid van de Paus, de beelden in de kerk, de aflaten en de biecht. De bijbel diende het laatste woord te hebben.

Johannes Calvijn wilde een kerkopbouw van onderaf met meer gezag van de plaatselijk kerkelijke gemeenten. Calvijn geloofde in predestinatie. De mens had geen invloed op zijn redding. Hij was overgeleverd aan de genade Gods. Het avondmaal zag Calvijn als een spirituele herdenking aan de dood van Christus.

Tot 1550 speelde de Reformatie nog geen rol van betekenis in de Nederlanden. Protestanten werden vervolgd. Kort voor het begin van de Tachtigjarige Oorlog ontstonden de eerste ondergrondse gemeenten in Vlaanderen en Brabant. Vanwege de vervolgingen vluchtten veel protestanten naar Engeland. Toen in 1566 door de edelen bij landvoogdes Margaretha van Parma om verzachting van de vervolgingen werd gevraagd en dit niet gebeurden, kwam er meer verzet. De beeldenstorm raasde over de Nederlanden. De Tachtigjarige Oorlog was begonnen.

Een belangrijk moment voor de vorming van de Gereformeerde kerken in de Nederlanden was de Synode van Emden in oktober 1571, waar de organisatorische en ideologische grondslag van de Nederlandse Gereformeerde Kerk werd gelegd.

Afb. 4: De Beeldenstorm

JOHANNES LIVINI

 

Mijn voorouder, Johannes Livini werd rond 1530 in Zierikzee (in de provincie Zeeland) geboren. Hij heette eigenlijk Jan Lievenszoon, maar als dominee veranderde hij, zoals veel personen uit die tijd zijn naam in een Latijnse vorm. Het werd Johannes Livini (2). Aanvankelijk was hij waarschijnlijk ouderling in Susteren. In 1583 beloofde hij de gemeente Strijen bij provisie een jaar te dienen (3). Een jaar later vroeg hij duidelijkheid over de duur van zijn dienstverband, want hij wilde net als zijn voorganger Henricus Coesvelt een vergoeding voor de huishuur , omdat hij geen pastorie had (4). Op 27 mei 1586 werd hij voorzitter van de classicale vergadering te Dordrecht. Hij werd gedeputeerde naar de synode (5). Hij gaf aan, dat hij moeite had met het feit dat kinderen soms in een ander dorp werden gedoopt. Hij zei, dat hij "groote swaricheyt vint, dat de kinderen van het een dorp in het ander dorp gedoopt worden, daerdoor men niet can comen tot goede ordene. Is goetgevonden, dat yegelick daerin ordene sal houden geen kinderen te doopen uut andere plaetsen dan met voorweten des dienaets om also alle onordeninge, die daemut ontstaet, te voorcomen." (6)

Afb. 5: De Lambertuskerk te Strijen.

Hij was predikant in Lambertuskerk. De Lambertuskerk was in deze zestiende eeuw gebouwd. Ouderlingen en diakenen beoordeelden Johannes Livini als een goede predikant: "weten niet dan alles goets". Hij hield twee preken op zondag en één in de rest van de week (7).

Jan Lievenszoon had twee dochters: Elisabeth van Leufken, die met de predikant Arnoldus Swalmius trouwde en Catharina Jansdochter, die rond 1587 huwde met de predikant Pieter Lambrechts Schelling.

Jan was predikant te Strijen van 1583 tot en met 1589. De kerk van Strijen kreeg toen een nieuwe predikant : Adrianus van den Borre.

Johannes overleed in 1589 te Strijen.. De twee kinderen van Jan en hun echtgenoten regelden de nalatenschap (8).

 

HENRICUS VAN DER SWALME

 

Mijn voorouder Henricus van der Swalme werd rond 1535 in Zottegem in België geboren als zoon van Gillis van der Zwalme en Willemijne Pamelaerts (9). Als gereformeerde moest hij vluchtten voor de vervolgingen. Hij verbleef enige jaren in Engeland, waar hij bij een edelman huisonderwijzer was. Na enige tijd kwam hij weer terug naar de Nederlanden, waar hij in 1580 te Rhoon tweede predikant werd. Hij had eveneens een Latijnse naam: Swalmius.

Afb. 6: Gereformeerde kerk te Bleiswijk (getekend in 1729 door Cornelis Pronk).

Afb. 7: Schilderij van Henricus Swalmius door Frans Hals.

Van 1602 tot 1610 was hij predikant te Bleijswijk (10), waarna hij zich terugtrok. In 1604 was hij na de verovering van IJzendijke legerpredikant bij de troepen van Maurits. Henricus Swalmius overleed in 1610 te Bleiswijk.

Er kwamen vier kinderen. De eerste was Arnoldus, geboren in Vlaanderen, waarover later meer. Henricus was het tweede kind en werd rond 1578 geboren in Rhoon. In 1595 schreef hij zich in aan de Leidse universiteit als Henricus Henrici Swalmius Dordracemus. Hij trouwde in 1600 te Leiden met Judith van Breda. Hij was theoloog en predikant. Hij kwam in 1604 naar Oud-Beijerland. In 1604 kreeg het dorp de kerktoren en luidklok cadeau van Sabrina van Egmond, vrouwe van Beierland. Hij bleef tot 1617 en werd toen predikant in de Oude Kerk van Delft. Dat was van 1617 tot 1625. Daarna werd hij in Haarlem aangesteld. In 1629-1630 werd hij voor een korte tijd, na de inname van 's-Hertogenbosch door Frederik Hendrik, hier als predikant te werk gesteld. In 1640 trouwde hij met IJtje Willems van Weert. Hij overleed in 1649 te Haarlem.

De familie hield van kunst. Zo liet zoon Henricus zich vereeuwigen door Frans Hals (11).

De derde zoon was Carel, die in 1581 ter wereld kwam. Hij trouwde in 1602 te Dordrecht met Lydia Jansdr en rond 1608 met Cornelia van Bleynckvliet. Hij werd dijkgraaf. In 1640 werd hij te IJzendijke begraven. Op de grafsteen van Carel, fraai bewerkt met het familiewapen, staat: "Hier leyt begraven Carel van der Swalme in sijn leven commijs tpt Isendijcke ende dijkgraeff van de Orangienpolder oudt 59 jaren sterff den 16/6en November anno 1640 ende syn huysvrouw Cornelia van Bleynckvliet oudt 38 jaren sterff den 13 Janwarie anno 1623"

De familie kende de schilder Rembrandt van Rijn goed. Carel was getuige bij het opstellen van het testament van Rembrandt en Saskia van Uylenburgh.

Afb. 8: Schilderij van Eleazer Swalmius door Rembrandt.

De vierde zoon Eleazer, geboren rond 1582 en in 1606 te Schiedam gehuwd met Eva Ruardius, liet zich in 1637 door Rembrandt portretteren (12).

Eleazer was theoloog en predikant. Sinds 1605 was hij actief in de gemeentes Poortugaal en Hoogvliet (regio Rotterdam) en tussen 1612-1622 in Schiedam. Hij verbleef ook enige tijd in Utrecht (ca. 1616). Daarna vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij deelnam aan de Remonstrantse twisten. In de Oude Kerk van deze stad werd hij in 1652 begraven.

Net als zijn broers Henricus en Arnoldus was hij actief in de de strijd tussen de remonstranten en contraremonstranten, een theologische en politieke godsdiensttwist, die was ontstaan door de opvattingen van Jacobus Armenius en Franciscus Gomarus. De remonstranten (rekkelijken), aanhangers van Armenius geloofden dat de mens in staat was tot het goede en dat het lot van de mens niet al bij de geboorte vastlag. De contaremonstranten (preziezen), aanhangers van Gomarus, bestreden dat. De familie van der Swalme steunden de contraremonstranten.

Afb. 9: Portret van Arminius

Afb. 10: Portret van Gomarus.

 

ARNOLDUS SWALMIUS

 

Mijn voorouder Aroldus Swalmius, de oudste zoon van Henricus, werd waarschijnlijk nog in Vlaanderen geboren rond 1568. Arnoldus werd ook predikant. Hij trouwde rond 1592 met Cornelia Terschelling. Hij werd predikant in Westmaas in 1592. In 1593 kregen ze Hendrik. Hendrik huwde in 1614 met Cartharina Excellente en in 1617 met Elisabeth de Heer. 

Na de dood van zijn vrouw Cornelia vertrok Arnoldus  naar

's Gravenzande, waar hij in 1594 trouwde met Elisabeth Leufken, de dochter van Johannes Livini. Een jaar later kwam Abraham, die in 1626 met Margaretha van Couwenburg van Belois trouwde. Hij was predikant te Kethel. Toen kwam Johannes in 1596, die met Maria Adriana Uijtenbrouck huwde. Ook Johannes was predikant en hij diende in Valkenburg (ZH). Vervolgens werd dochter Catharina geboren, een voormoeder van mij. Nummer vijf is Jacobus, die rond 1607 werd geboren. Daarna kwamen nog Isaac en Heiltje. Hij stopte met zijn werk in 1634.

Op 22 januari 1635 maakte hij samen met zijn vrouw zijn testament op. Hij overleed omstreeks 1637 te 's Gravenzande.

Afb. 11: Prent van de kerk van 's Gravenzande.

 

WILLEM FABIUS

 

Mijn voorouder Willem Fabius, kwam uit Dinant. Zijn opa heette waarschijnlijk ook Willem Fabius en was hoogleraar in de Griekse taal in Leuven. Hij was gehuwd met Marie Rubin. Ze hadden minstens twee kinderen: Maria en Guilliam. Willem werd vermoord, maar waarom en hoe is onbekend (13) . Zijn zoon Guilliam was in 1620 secretaris te Leuven. Hij had in ieder geval de volgende kinderen: Anna Isabella, Johannes, Jacobus en Willem (14).

Onze Willem werd geboren te Dinant, waarschijnlijk omstreeks 1610. In 1629 schreef hij zich in op de universiteit van Leuven. Hij trouwde met Machtelt Abrahamsdr van Cleeff, ging in Delft wonen, waar hij predikant werd op 2 januari 1667. Hij kreeg vijf kinderen. Als eerste mijn voormoeder Jacomina, daarna in 1668 Marije (Maria), die huwde met Louis Victor en later nog met Willem Lamberts Menting. Toen kwam Machtelt in 1669. Waarschijnlijk overleed ze in 1680. In 1672 werd Abraham geboren, die maar een week leefde. In 1673 werd Anna geboren, maar ook zij leefde maar drie weken.

Twee dagen na de dood van zijn vrouw Machtelt overleed ook Willem op 11 augustus 1777 te Delft.

Afb. 12: De Oude Kerk te Delft.

De afstammingslijn van deze besproken predikanten gaat als volgt:

                  Johannes Livini (ca. 1530-1589)                                                                       Henricus van der Swalme (ca. 1535-1610)

                  Elisabeth van Leufken (ca. 1570-?)                            X                                 zoon: Arnoldus Swalmius (ca. 1568-ca. 1637

                                                                                               Catharina Swalmius (ca. 1606-?

                                                                                                                                x  Pieter Claeszn. Brants

                                                                                               zoon: Jacobus Brants (1642-1727)

                                                                                                                           zoon: Cornelis Brants

Vanuit

Willem Fabius (ca. 1610-1677)

Jacomina Fabius (ca. 1666-1728)             X           Cornelus Brants (1671-?)

                                                                         Willem Brants (1704-1738)

                                                                         Clara Brants (1704-1738)

                                                                         Maria Henrici Kuijpers (ca. 1756-1843)

                                                                         Joachim Leonardus Boeijen (1791-1856)

                                                                         Leonardus boeijen (1839-1917)

                                                                         Johannes Boeijen (1877-1961)

                                                                         Lena Boeijen (1918-2003)

                                                                         Willem den Brok (1949-...)

 

Bronnen:

 

1. Historiek.net: "De Reformatie: kerkhervorming in de 16e eeuw." door Enne Koops.

2. Geneanet: Swaenpraet

3. Classis 26 Apr 1583

4. Classis 22 Aug 1584

5. Classis 27 Mei 1586

6. Classicale acta 1579-1620

7. Kerkvisitatie te Strijen 13 Jun 1589

8. N.A. Dordrecht nr.2 d.d. 29 Sep 1602

9. Geneanet: Van Keulen (Vlaardingen)

10. Archief Brielle: "...op huijden soe hebben die Burgemeesters ende Regierders der Staade van den Brielle geaccordeert

       met  Hendrik van der Swalme, dat hij sal reijsen van Stadts wegen in Engeland ende aldaar vuyt te rechten de Saake van

      Arrest van Martin Rasier jegends Sampson Jansz van etc. Actum corem omnibus den 7. December 1577."

11. Het schilderij van Henricus Swalmius, geschilderd door frans Hals, hangt in het Detroit Institute of Arts in de Verenigde

     Staten.

12. Het portret van Eleazer Swalmius, geschilderd door Rembrandt, hangt in hey Museum der Schone Kunsten in Antwerpen.

13. Bossche Encyclopedie. Testamenten Notarissen.21.08.1621 | N 2678 | f 110 : Maria Rubin, weduwe van Mr. Willem FABIUS,

       professor der Griekse taal te Leuven, thans huisvrouw van Wouter Thomas van VELP, te 's-Hertogenbosch Biografisch

       woordenboek der Nederlanden door Jacquws Alexandre de Chalmot (1800): "De leerstoel in de Griekse taal ten jare 1590

       in het kollegie der drie Talen, door den moord aan de hoogleraar Willem Fabius gepleegd, opengevallen, wierdt door de

       profisoren Corselius tot die post gekozen"

14. Er is 1653 een registratie van een Guillaume Fabius in Bergen op Zoom, die professor was en afkomstig uit Leuven.

      Op 20-02-1629 is er een inschrijving op de universiteit van Leuven door Guillaume Fabius, geboren te Dinant. Ook wordt

      hij nog in een natariele akte (Bergen op Zoom 22-09-1654 boz 0050 reg 0078 akte 142 ) vernoemd samen met een Anna

      Isabella Fabius op 22-09-1654 als professor uit Leuven. Naast Willem schreef op 12-12-1627 Joannes Fabius ( geboren te

      Dinant) zich in bij de universiteit van Leuven, evenals Jacobus Fabius (geboren te Dinant) op 20-02-1629.

      Vader Guilliam was in 1620 secretaris en woonachtig in Leuven.(Wordt samen met Maria Fabius vermeld in een Notariële

      akte te Bergen op zoom (16-02-1620 boz 0050 reg 0016 akte 21 p 81-82,).

 

Willem den Brok, januari 2022.

Bijgewerkt tot januari 2022.

 

Wil je terug naar de homesite, klik op: Voorouders. Genealogie door Willem den Brok.